Mijn emoties uiten is nooit zo mijn ding geweest. Ja ik kon boos worden op mijn kinderen want daar voelde ik mij wat machtiger bij. Maar op andere plekken hield ik het keurig in. Dit deed ik omdat ik niet afgewezen wilde worden. Verdriet of angst uitte ik nooit al voelde ik op onbewust niveau wel van alles maar daar had ik liever geen contact mee. Ik ben de zoon van twee ouders waarvan de een vlak voor en de ander aan het einde van de tweede wereldoorlog geboren waren. In die tijd was er helemaal geen ruimte voor emoties.
Geen tijd voor gezeur
In de naoorlogse tijd moest er opgebouwd worden en was er geen ruimte en tijd voor ‘gezeur’. Want zo werd het uiten van emoties gezien. En ook al was de oorlog er niet geweest was het hoogstwaarschijnlijk nog steeds een emotioneel arme tijd geweest. Je werd geboren, ze stopte er eten in en je ging naar school. Dat was het. Ze wisten gewoon niet anders dan dat. In de tijd van de industrialisatie ging je een vak leren en dat ging je daarna uitoefenen tot aan je pensioen. Emoties? Wat moet je daar nou mee? De druk op de huidige mens ligt nu veel malen hoger. Met ons onveranderde homo sapiens brein waren er toen ook genoeg mensen met psychische en emotionele problemen. Het uiten van emoties was toen net zo belangrijk als dat het nu is. Alleen was er totaal geen aandacht voor en waren de therapievormen absoluut niet toereikend. Dat is nu gelukkig wel het geval, maar zorgde toen voor veel problemen.
Hoe kom je in een burn-out?
Zo is mijn vader nooit echt goed uit zijn depressie gekomen. Hij bleef maar boos want het moest altijd gaan zoals hij dat wilde en dat ging natuurlijk nooit. Dus de boosheid had ik keurig van hem overgenomen want iets anders had ik niet geleerd. Niet zo gek dat ik zelf in een burn-out terecht kwam. Ik moest toen wel toegeven aan mijn emoties die ik jarenlang heb weten te onderdrukken. Gelukkig waren de therapievormen toen wel toereikend om mij te helpen.
Zo gevoelig als ik was heb ik van kinds af aan goed mijn best gedaan om maar zo min mogelijk te hoeven voelen. Op het laatst gaat dat gewoon niet meer en gelukkig maar. Ik ben nu een veel gelukkiger mens die van alles kan en mag voelen. Maar heb daar wel eerst een stevige burn-out voor nodig gehad. Ik ging maar door en ik ging maar door. Tot mijn lichaam zei: ‘ik kan niet meer, doe het zelf nu maar.’ Toen is mijn zoektocht naar mijn gevoel begonnen. Een hele reis is dat geweest kan ik je wel zeggen en een mooie ook. Dat ik later dacht: ‘heb ik mij daar nou zo tegen lopen verzetten?’ Het voelde namelijk geweldig dat het er eindelijk uitkwam.
Emoties zoals boosheid en verdriet uiten leren we in veel gevallen niet van onze ouders. Ook zeker niet op school want daar moest je vooral in het gareel blijven. Toch is het een van de belangrijkste onderdelen in onze weg naar volwassenheid en de rest van ons leven. Het zou ons in ieder geval een hoop problemen besparen als we niet achteraf, na een crisis, de ‘rotzooi’ moeten opruimen en de schade moeten beperken. Primaire preventie kan een heleboel leed voorkomen.
Wat is emotie?
Emotie komt van het Latijnse woord ‘emovere’ wat ‘energie in beweging’ betekent. ‘To move’ in he Engels en ‘el move’ in het Frans wat beweging of verhuizing betekend. De Engelsen zeggen ook: ‘I am moved by it’ – ik ben er (emotioneel) door geraakt. Wat ik geleerd heb is om het vooral vast te zetten en het keurig in te houden. Dan heeft niemand er last van en jijzelf op den duur ook niet meer. Dat gaat natuurlijk een hele tijd goed. Maar op den duur ga je er toch ergens last van krijgen. Je bent het niet kwijt maar hebt het weggestopt. Doordat er toch steeds emoties bijkomen gaat het steeds voller worden. Daardoor wordt de druk steeds hoger en is het net als een fluitketel waar de stoom toch ergens uit zal moeten. Dit uit zich dan meestal in een kort lontje en boosheid. Alsof dat nog de enige geaccepteerde beweging is die je kan maken. Dan houd je in ieder geval iedereen op afstand en zullen ze niet zo snel vragen hoe het nu echt met jou gaat. Maar hoe meer jij je er tegen verzet des te pijnlijk gaat het worden.
Niet de emotie zelf maar alle druk die je moet uitoefenen om dat vooral op zijn plek te houden, zorgen ervoor dat je lijdt. Deze strategie is in het begin heel succesvol geweest. Daarom blijven we die tot het eind toe volhouden terwijl het bergen energie kost. Alsof je een bal onder water probeerde houden en die bal wordt alsmaar groter. Ons lijden zit dus niet meer in de emotie maar zit in ons verzet tegen die emotie. Dit zorgt voor spanning in ons lijf zoals in de spieren bij onze nek en schouders. Hierdoor kunnen we weer hoofdpijn gaan ontwikkelen.
Geef ruimte en je krijgt er ruimte voor terug
Ruimte geven aan de emotie geeft ook ruimte. De opluchting die je voelt na een flinke huilbui is enorm en deze ruimte kan je maar al te goed gebruiken.
Angst, boosheid of verdriet werd voorheen door jouw ouders afgewezen. Er was toen geen ruimte voor omdat hun simpel ook geen idee hadden hoe ze daar mee om moesten gaan. Vervolgens ben je die nu zelf gaan afwijzen en mag er van jou niet meer zijn. Het is een deel van jezelf waar je moeite mee had om te accepteren. Daarmee wordt het een zelfafwijzing. Als je daar mee stopt en het er helemaal mag zijn is jouw lijden over want je hoeft je er niet meer tegen te verzetten.
Wat helpt om te doen?
Onderzoek eerst de weerstand die de emotie graag binnen wil houden want die is er niet voor niks zit. Wat doet het daar en welke overtuigingen heeft het? Zit daar de overtuiging dat je denkt het niet aan te kunnen en is dat nog steeds waar?
Herken de emotie die daaronder zit of misschien zit het toch veel meer aan de oppervlakte dan je denkt.
Om welk gevoel gaat het? Is het angst, boosheid of verdriet? Onderzoek welke neiging jij hebt als je die emotie ervaart. Wil het (weer) wegstoppen of mag het er helemaal zijn? Let daarbij op je ademhaling. Gaat deze omhoog en wordt die sneller? Voel jij je voeten nog wel op de grond of zit je met hoofd ergens anders?
Voel wat je ervaart met je lichaam. Hoe voelt de emotie aan. Is deze drukkend of geeft het een draai in je maag? Het kan van alles zijn. Blijf er zo lang mogelijk bij. Er kan je namelijk niets gebeuren. Benoem bij jezelf wat je ervaart en hoe het voor jou is om dit nu te voelen.
Zeg tegen jezelf: dit is helemaal oké, ik mag dit voelen. Ik mag mijn emoties uiten.
Er bestaan geen negatieve emoties. Als we het vervelende emotie gaan noemen dan zijn het ook vervelende emoties. Maar het is gewoon een emotie die iets voor jou wilt betekenen. Voel je verdriet, dan kan je jezelf afvragen waar dat mee te maken heeft en soms is het gewoon verdriet. Het uiten van verdriet is een ontlading van pijn. Daarom voelt het zo opgelucht daarna. Boosheid is weer een beschermende emotie. Die wil alles graag houden zoals het nu is. Het gaat even niet zoals jij dat graag zou willen. Daaronder zit een onvervulde behoefte of een angst iets kwijt te raken. Boosheid beschermt dat. Angst zorgt ervoor dat we sterker en scherper worden als we moeten vechten of vluchten en is dus ten behoud van onszelf. Zoals je leest is geen emotie tegen jou maar juist ten gunste van jou. Door ze niet te willen, worden ze juist heel erg naar en vervelend.
Laat ze toe
Door ze toe te laten heb je geen last van ze maar kunnen het je compagnons zijn die je ten alle tijden willen ontlasten, helpen, beschermen en ondersteunen. Dit kan jij ook leren. Begin bij kleine beetjes door de zogenaamde deksel er even af halen en er weer op zetten. Op deze manier win je het vertrouwen dat je het prima aan kunt en er niets gebeurt. Als je dan een keer de kans hebt om een flink potje te huilen, ga er dan helemaal voor en maak er lekker veel geluid bij. Dat lucht zo enorm op dat je bijna weer uit gaat kijken naar de volgende keer. Misschien verklaar je mij nu voor gek maar daar kom je wel achter als je het eenmaal ervaren hebt en eraan toegegeven hebt. Ik voelde toen echt de kracht in mij dat ik leef en dat wens ik jou ook toe. Kortom: het uiten van je emoties is het gezondste wat je kunt doen.
