Hulp bij trauma Maar wat is trauma nu eigenlijk?
Trauma komt van het Griekse woord en betekend wond of kwetsuur. Voor het lichaam spreekt dat voor zich en voor de psyche kan je ook een wond hebben. Dat werd eerst niet zo gezien. Pas aan het einde van de 19 eeuw werd het aangegeven dat dat ook psychisch kan zijn. Maar wat is dat dan precies, een psychische wond? Een psychische wond is een onaangename ervaring die abnormale stress veroorzaakt. Wat vroeger abnormale stress heette, heet nu traumatische stress.
Er is iets gebeurt wat deze stress heeft opgeleverd en waar verder niets mee gedaan is. De psychische wond ligt als het ware nog open en geeft klachten omdat het geheeld wil worden.
Trauma is een verzamelterm voor al die verschrikkelijke psychische wonden die wij kunnen oplopen; gekwetst door de mensen die ons het dichtbij staan – onze ouders, partners, vrienden – of door mensen of door situaties op school, werk, in onderdrukkende maatschappijen en in oorlogsgebied. Trauma veroorzaakt pijn … soms onzegbaar veel pijn.
Van uit je kracht raken door trauma wil ik gaan naar in je kracht komen.
Wat is het verschil tussen traumatische stress en chronische stress?
Want veel mensen hebben chronische stress maar wat is nu traumatische stress?
Traumatische stress ontstaat door een gebeurtenis die het menselijke systeem overweldigd wat dit systeem ontregeld. Chronische stress is dat je altijd aanstaat en je een gevoel van onrust ervan als je stil zit. Dat hoeft verder helemaal geen probleem te zijn Je kan dus chronische stress hebben zonder dat het traumatisch is. Het verschil zit in de overweldiging van het systeem waardoor het systeem ontregeld wordt en je langere termijn gevolgen krijgt. Dat geld niet voor alleen voor het zenuwstelsel maar ook de andere systemen. Want het zenuwstelsel werkt nauw samen met andere systemen zoals het hormonale systeem, het immuunsysteem en het darmstelsel.
Trauma, waar gaat dat eigenlijk over?
De bekende trauma specialist Peter Levine definieert trauma als elke onopgeloste reactie van het autonome zenuwstelsel. Het autonome zenuwstelsel is het zenuwstelsel dat zelfstandig werkt zoals de hartslag, ademhaling en de spijsvertering. Bij een traumatische gebeurtenis gaat het om de reactie op de gebeurtenis en niet om de gebeurtenis zelf. Een reactie die zich niet vanzelf weer hersteld en langere termijn gevolgen kan hebben. De langere termijngevolgen hebben te maken met wat er in je lijf gebeurt is. De gebeurtenis is voorbij maar je lijf draagt de sporen ervan nog met zich mee. Er is ook een bekend boek op het gebeid van trauma van Bessel van der Kolk en dat heet Trauma Sporen.
Twee mensen kunnen dus exact dezelfde ervaring meemaken en de een is getraumatiseerd en de ander niet. Hoe komt dit? Hoe veerkrachtiger en flexibeler een zenuwstelsel is des te beter kan het omgaan met uitdagende gebeurtenissen. De staat van jouw zenuwstelsel bepaald hoeveel stress jij aankunt. Als jou zenuwstelsel ontregeld is kan die minder stress verdragen. Dit is dus waar trauma over gaat.
De dieren in het wild en hun trauma
Peter Levine observeerde dieren in het wild. Wanneer prooidieren in het wild niet konden ontsnappen aan een roofdier zij vanuit overleving neurologisch ineen kunnen storten. Zij lijken dan dood maar zijn dat niet. Hun spieren verslappen volledig. Zelfs zover dat ze niet meer ademen.
De schijndood als overlevingsmechanisme
De impala bijvoorbeeld beschikt over overlevingsmechanisme dat zuurstof opslaat in bepaalde klieren en dat een stof afgeeft in de bloedbaan. Hierdoor kunnen zij zichzelf verlammen. Dit terwijl ze de zuurstof die is opgeslagen in de klieren gebruiken zonder te ademen. Als het gevaar geweken is kunnen zij na enkele seconden terug uit die staat komen, het trauma van zich afschudden en weer wegrennen. Dit dood houden helpt erbij dat het roofdier niet doorgaat met het prooidier verder te beschadigen. Wat hem dus heel en in leven houdt. Als het roofdier even wegkijkt of wegloopt, omdat die bijvoorbeeld versoord wordt, en denkt dat dat wel kan omdat het prooidier toch al dood is. Kan de prooidier de benen nemen en ontsnappen aan zijn benarde positie.
Peter Levine vroeg zich af waarom wij mensen dat trauma niet af kunnen schudden zoals andere zoogdieren dat wel doen? En wat is nodig zodat wij dat wel zouden kunnen? Het probleem is dat wij als mensen veelal geleerd hebben om onze emoties in te houden en ze dus niet te uiten en daarmee afschudden. Dit gebeurt als wij in een bevriezingsstaat terecht komen. Een bevriezingsstaat is een staat die voor vechten of vluchten komt en ons in een soort van spanning brengt. Om vanuit die spanning te reageren met vechten of vluchten. Net als een boog die eerst gespannen moet worden om de pijl wel te kunnen schieten. De problemen ontstaan als wij in die spanning blijven en daarmee de stressreactie als het ware vasthouden. Wij benutten de energie dus niet waar wij die voor nodig hadden.
Wat zegt het onderzoek over PTSS?
Uit onderzoek is ook gekomen dat mensen die in een stressvolle situatie gevochten hebben of gevlucht zijn er veel minder of geen PTSS (Post Traumatisch Stress Syndroom) aan overhouden. Terwijl mensen die zijn blijven steken in de bevriezing veel meer kans maken op een PTSS. Dit komt overeen met het inhouden van emoties zoals bijvoorbeeld boosheid. Het niet op een effectieve manier reageren op een heftige, indrukwekkende gebeurtenis zorgt voor een onderliggende trauma. Wij kunnen die wel wegstoppen maar blijven daar evengoed tot in latere leeftijd last van houden.
Hier is een korte zelftest die aangeeft of je onderliggend trauma (groot of klein) bij je draagt. Dit zijn allemaal elementen van mogelijke symptomen die voort kunnen komen uit geleden trauma.
Heb je bijvoorbeeld last van:
Hartkloppingen
Nek/schouderspanning
Tintelingen
Tanden op elkaar bijten
Spijsverteringsklachten
Rusteloosheid
Beven
Koude handen/voeten
Dof gevoel (gebrek aan gevoel)
Overmatig zweten
Buikpijn
Slapeloosheid
Hoofdpijn
Rugpijn
Rusteloosheid
Dit zijn allemaal symptomen en een deel heeft te maken met het ontregelde zenuwstelsel. Er kunnen ook andere dingen spelen. Vandaar dat je altijd een arts moet raadplegen.
De olifant in de kamer als het over chronische problemen gaat zoals pijn, ziektes of zelf levensbedreigende aandoeningen is trauma. Zolang er ongeheeld trauma in het lichaam aanwezig is, is het systeem ontregeld en zal volledige genezing een stip aan de horizon blijven. – dr Lisa Rankin
Trauma ontregeld dus het zenuwstelsel en traumaheling is het herstellen van de verstoorde regulering van het zenuwstelsel.
Purmerend 26-1-2024
