Trauma kan worden gezien als een ernstige geestelijke of lichamelijke beschadiging. deze ontstaat door een nare, indrukwekkende, soms zelfs levensbedreigende situatie. Trauma betekend letterlijk wond en kan je bij beide gevallen best zo zien. Een wond dat genezen kan worden door onszelf. Ons hele systeem heeft namelijk een zelfgenezendvermogen op zowel lichamelijk als op psychisch gebied.
Op lichamelijk gebied kennen we dat allemaal dat als we een wondje hebben op onze huid dit vanzelf weer volledig hersteld. Afhankelijk van de schade zal het wel of geen litteken achterlaten die sterker is dan de huid voor de verwonding was. In sommige gevallen is de wond zo groot dat hechtingen moeten helpen om het weefsel tegen elkaar aan te houden zodat het zelfgenezendvermogen zijn gang kan gaan. Een heel wonderlijk mechanisme van het leven.
Emotie regulatie
Op geestelijk gebied hebben wij ook zo een systeem dat zichzelf kan helen. Daarin hangt het ervan af of wij als klein kind onze emoties hebben geleerd te reguleren. Oftewel of wij die op een gezonde manier zo hebben kunnen kanaliseren dat we er op een effectieve manier mee om hebben weten te gaan. Als dit niet het geval is blijft de wond als het ware open staan en zal dan niet (meteen) helen.
Zo zal een volgende heftige gebeurtenis ook op eenzelfde manier gereguleerd worden en dat is in de meeste gevallen onderdrukken. Dit onderdrukken betekend opgeslagen, in een hoekje gedrukt in ons onderbewuste en dus in ons lichaam. Daar slaan we alle pijnlijke en emotioneel onverdraagbare dingen op en hebben de overtuiging ontwikkeld er dan geen last meer van te hebben. Dit wordt ook wel met de zogenaamde schoonmaak term ’onder het kleed vegen’ bedoelt. De stof is niet weg, het ligt alleen ergens anders.
De bult in het kleed
Toch is het leven niet zonder heftige gebeurtenissen en als we alles onder het kleed blijven vegen wordt het vanzelf een grote bult en struikelen we er vroeg of laat toch een keertje over. Omdat we niet geleerd hebben adequaat te reageren op traumatisch ervaringen raakt ons zenuwstelsel een keer overspoelt en daar zit dus een grens aan. Daarmee wordt het dagelijks functioneren steeds meer belemmerd. Zo gaan we slechter slapen, kunnen nachtmerries hebben, zijn vermoeider en kunnen om het minste of geringste boos of verdrietig worden.
Verschil shocktrauma en ontwikkelingstrauma
Trauma kan eenmalig zijn zoals een auto-ongeluk, beroving of verkrachting of over een langere periode uitgerekt worden. Een eenmalige gebeurtenis wordt shocktrauma genoemd en als het gaat over een situatie die langdurig is heet dat ontwikkelingstrauma. Hierbij kan je denken aan opgroeien in een onveilige omgeving waar veel angst en onzekerheid heerst, emotioneel afwezige ouders die problemen met zichzelf hebben.
Ook kan een hoogeisenden sociale omgeving van school, sport of vriendengroep er ook voor zorgen dat het gevoel van niet goed genoeg zijn aangesproken wordt. Onder dit gevoel zit altijd een angst voor afwijzing.
PTSS
Of het nu gaat om een shocktrauma of om een ontwikkelingstrauma, beide wonden kunnen open blijven staan wat resulteert in een posttraumatisch stresssyndroom ook bekend als PTSS. Wat inhoudt dat er tijdens de intense, heftige gebeurtenis niet gereageerd is als dat je eigenlijk graag had gewild. Je hebt ergens teveel van gehad. Er was niet met je afgestemd. De emoties zijn niet gereguleerd. Dit zorgt ervoor dat deze onafgemaakte beweging blijft opgeslagen in het lichaam en zorgt ervoor dat de levensenergie geblokkeerd staat. En een blokkade in de levensenergie wordt niemand blij van.
Blokkade in de levensenergie
Deze blokkade resulteert tot allerlei lichamelijke en emotionele klachten. Van spierspanningen, frustraties en angsten met pijnlijke herinneringen. Zo wordt dit lijfelijk ervaren en voor een leek onbegrijpelijk en onwenselijk zijn. Deze vervelende lichamelijke reacties zorgen ervoor dat we ons in ons eigen lichaam ook niet veilig voelen en het als bedreigend zien om daar mee in contact te komen.
De onveilige situatie is dan het lichaam zelf geworden. Daar proberen we dan met allerlei trucs vandaan te blijven, meestal met een ongewenst resultaat. Want Bob Marley zong al: ‘You can’t run away from yourself.’
Mensen met chronische emotionele pijn willen die pijn niet voelen. Zij willen daar zo ver mogelijk vandaan. Dat doen ze door zich sterk te houden en de klacht te negeren. Zoals ik hierboven al beschaven heb. Het kan ook tot een innerlijke ‘shotdown’ komen. Ze worden mat, gevoelloos en voelen zich erg moe tot een burn-out aan toe. Wat zover kan komen dat het uiteindelijk tot een depressie kan leiden.
Verslaving als oplossing
Een andere manier om bij gevoelens van het lijf weg te komen is vluchten in allerlei verslavingen van middelen of activiteiten. Dat kan drugs, werken, seks of gokken zijn en zo zijn er nog veel meer methodes om in te vluchten. De verslaving is dan niet het probleem maar een oplossing. Simpelweg omdat er geen andere oplossing voor handen is. Een oplossing die op langere termijn voor meer problemen gaat zorgen die de verslaving in stand zullen houden.
Wat kan je eraan doen?
Hoewel mensen dat graag zouden willen is het nauwelijks mogelijk om zelfstandig uit deze chronische pijnlijke staat te komen. Daarom is het nodig om iemand anders in te schakelen die voor een veilige omgeving zorgt. Zo kan diegene en je geleidelijk aan begeleiden om weer gevoelscontact met het eigen lichaam te creëren. Emoties worden opnieuw gereguleerd en op een gezonde manier te kanaliseren zodat de levensenergie weer de ruimte kan krijgen om te stromen. Zo kan het vertrouwen in het zelf en de omgeving weer toenemen om er sterker en vitaler uit te komen dan dat je erin bent gegaan. Zodat er een litteken ontstaan die sterker is dan de huid daarvoor was. Misschien dat daar de term ‘die heeft een dikke huid’ vandaan komt.
Lees hier meer over traumaverwerking.
