Het kerstverhaal, waar gaat dat om? We halen een kerstboom in huis en leggen er cadeautjes onder en hangen er ballen en andere versiersels in. Dat het iets met de geboorte van Jezus te maken heeft weten we allemaal wel. Maar waar komt de hele traditie allemaal vandaan?
Viering van de zonnewende
Om te beginnen is het de viering van de zonnewende dat de dagen weer langer gaan worden en we weer richting het warmere weer gaan. De drie donkere dagen voor kerst waarin de dagen het kortste zijn vanaf 21 december en op 25 december de dagen weer gaan lengen. De terugkeer van de zon (de zoon) op aarde. De brengen van het licht en het leven. Want zonder zon geen leven. Deze viering van de zonnewende werd al lang voor de geboorte van Jezus gevierd en was een heidens feest.
Heidens wil zeggen vanuit de kerk gezien de niet Christelijken wat voor hun ongelovigen waren. Dat waren ze niet. Het waren meer natuurvolken die al eeuwenlang in andere dingen geloofde. Zo hadden zij in al die tijd al vele rituelen en tradities die door de kerk zijn overgenomen. Waar religies destijds namelijk een handje van hadden was rituelen en gebruiken vanuit anderen geloven overnemen zodat de overstap naar een nieuwe religie gemakkelijker was.
De kerstboom is evergreen
Het in huis halen van een boom is omdat de dennenboom altijd groen is en wat staat voor vruchtbaarheid. Er werden ook wel appels in gehangen wat nu de ballen zijn. De piek staat voor de Poolster. De enige ster die vast aan de hemel staat en waar alle andere sterren omheen lijken te draaien. Deze ster was belangrijk voor de navigatie.
Het verhaal van de paddenstoel rood met witte stippen
Het rood witte van de kerst komt uit het verhaal van de Paddosjamaan. Heel lang geleden, leefden de volkeren van Noord-Europa net als andere stammen met een medicijnman of sjamaan. Een van de eerste sjamanen zag een rendier paddenstoelen eten en wel de Amanita Muscaria. Ook wel bekend als de vliegenzwam. Deze paddenstoel is rood met witte stippen en groeit meestal aan de voet van dennen- en berkenbomen, waarmee hij een symbiotische relatie heeft. Deze paddenstoel werd als heilig verklaart omdat er nooit zaad van te vinden was en dus alleen maar in het wild voorkwam.
De sjamaan dacht ook van deze paddenstoel te eten en kwam in een heftige psychedelische trip terecht en zag op een gegeven moment rendieren door te lucht vliegen.
Later is het gebruik van de vliegenzwam traditie geworden. De sjamanen zouden zich volgens de traditie kleden volgens de unieke kleuren van de vliegenzwam tijdens de viering van de zonnewende die begint op 21 december en eindigt op 25 december wanneer de dagen weer langer werden. Gezegd wordt dat ze de paddenstoel zouden gebruiken om op een slee naar de Poolster te vliegen, waar ze informatie over het komende jaar zouden verzamelen. Informatie die werd opgedaan door het gebruik van deze vliegenzwam.
Als je de paddenstoel vers te at kon je er best wel ziek van worden. Om de giftige effecten van de vliegenzwam te vermijden, gaven sommige culturen ze als voer aan rendieren om vervolgens hun urine te drinken. Daarom werden rendieren (die centraal stonden in veel van deze culturen) ook geassocieerd met de consumptie van de vliegenzwam, en dus met ceremonies van de winterzonnewende.
De effecten van de vliegenzwam
Van het eten van de vliegenzwam voelde je warm en gelukkig, je werd er vrolijk van en je kreeg de neiging om te zingen en te dansen. Ook kreeg je er een rode neus en wangen van. Daarom zie je de kerstman altijd met van die rode wangen afgebeeld en had Rudolf een rode neus en liep altijd wat wankel. Omdat de kerstman onder invloed was van deze paddenstoel was hij ook altijd vrolijk en kwam er daarvandaan een Ho-ho-ho uit.
Een andere manier om de paddenstoel te consumeren was door ze te drogen. En dat ging het beste in een sok bij de open haard. In de wintertijd waren vele deuren dicht gesneeuwd en was de schoorsteen of vuuropening de enige manier om de huizen binnen te komen en om dingen doorheen af te geven. Komt dit je allemaal al bekend voor?
In sommige culturen die deze paddenstoelen gebruikten, werden naaldbomen ook vereerd vanwege hun substantiële hoogte en grootte. Ook werden ze ook wel ‘de bomen des levens’ genoemd. En van onder de levensbomen werd een geschenk, namelijk de vliegenzwam, geplukt.
Gaat er al een belletje rinkelen? Het kan toeval zijn, maar dit lijkt ten grondslag te liggen aan onze moderne traditie om dennenbomen als kerstbomen in huis te halen en er cadeautjes onder te leggen. Kinderen waren te jong om de paddenstoel te eten en kregen daarvoor in de plaats speelgoed onder de boom.
Waar komt kerstmis vandaan
Het woord kerstmis komt van Christus mis, die mis voor de geboorte van Christus die in de kerk werd gehouden op 25 december. Santa Claus komt vanuit de Nederlands kolonisten de naar Amerika zijn gegaan en daar ook Sinterklaas vierde. Omdat wij al een Sinterklaas hadden leek bij ons de naam Kerstman veel logischer.
Het verhaal van de geboorte van Christus is bij mij altijd een beetje scheef gaan staan. Dit omdat je de jaartelling hebt van voor en na Christus maar hij is geboren op de 25e. Dan zit er nog een week speling tussen. Het was de Romeinse keizer Constantijn de Grote die het Germaanse feest van de zonnewende koppelde aan de geboorte van Jezus. Hij bepaalde dat kerst altijd op 25 december plaats zou vinden. Het dienstpersoneel van welgestelde mensen moesten gewoon werken op Eerste Kerstdag. Om ook het personeel de gelegenheid te geven kerst te vieren met hun familie kregen ze de dag na Eerste Kerstdag vrij. Zo is Tweede Kerstdag ontstaan.
Hele fijne kerstdagen allemaal!
