VHet woord faalangst zegt het al: het geeft de angst weer om te falen. Maar in feite is dat is niet helemaal waar. Want om te beginnen bestaat falen helemaal niet. Het lukt simpelweg wel of het lukt niet zoals je gepland had en dat is hoe wij leren. Het falen of dat het mislukt zou zijn is erbij bedacht door jouw omgeving. Vervolgens ben je dat zelf ook zo gaan zien. Zo heeft het de vervelende, negatieve, afkeurende lading gekregen die ons ongelukkig maakt.
Waar begint het gevoel van faalangst?
Dat begint al in onze eerste levensjaren waarin we door de druk van onze ouders in hun ogen dingen goed of niet goed deden. Bij goed werd je beloond; ‘ja, wat goed, je hebt het op het potje gedaan!’ En bij fout werd je gestraft: ‘gooi je nou alweer je eten op de grond?!’ Als kind kan je natuurlijk nooit alles in een keer goed doen omdat je lerende bent. Maar hoe goed en positief en stimulerend het ook bedoeld is van je ouders, de boodschap die je dan steeds krijgt is dat je niet goed genoeg bent en als het ware afgekeurd wordt.
Faalangst zegt dus niets over jou maar over de druk die jouw omgeving jou meegegeven heeft. Dit is zodat hun zich goed kunnen voelen en niet met hun eigen angst voor afkeuring geconfronteerd hoeven te worden zoals ‘ik doe het niet goed als ouder’. Je kunt niet van een kind verwachten dat deze zich al als een volwassene gedraagt. Daardoor voelt het kind continu de afkeuring van zijn totale zelf. Ook al is het nog zo goed bedoelt. Zo creëert het kind in zichzelf de angst voor afwijzing en krijgt de overtuiging niet goed genoeg te zijn. De een zal deze druk stimuleren om te laten zien dat hij het wel kan en de ander stopt met het ondernemen van dingen om falen en daarmee afkeuring te voorkomen.
Het najagen van de illusie
Zo blijft hij zijn hele leven zijn best doen om waardering en daarmee acceptatie te krijgen. Dit wordt dan een illusie die nagejaagd gaat worden en een voedingsbodem is voor een burn-out. De ander denkt: laat maar want dan kan het ook niet verkeerd gaan en kan ik ook niet afgekeurd worden. Deze afkeuring wordt ervaren als een afwijzing en omdat wij groepsdieren zijn is erbij horen van levensbelang. Vroeger dat wij in stammen leefden en je viel om wat voor rede dan ook buiten de stam, dan betekende dat automatisch de dood. Het is daarom geen faalangst maar angst voor de afwijzing die gelijk staat aan de dood. En die willen we koste wat het kost ten alle tijden vermijden.
Competitieve maatschappij
Het probleem in de huidige maatschappij is dat deze nogal competitief is. Het is meer ik tegen de ander dan wij samen. Het competitieve gedrag begint bij de ouders en zet zich keurig door op school. Als je het goed doet krijg je een plaatje of een hoog cijfer. Bij fouten rode strepen en een laag cijfer terwijl jouw talenten totaal ergens anders liggen. We worden al getoetst als we vier jaar oud zijn.
Dit competitieve gedrag is ook heel herkenbaar in de maatschappij waarin we leven. Je bent een winner of een loser en niemand wil een loser zijn want dan ben je niet cool en tel je niet mee. In de puberteit is dat een drama want dan is erbij horen essentieel. Maar school en de maatschappij hebben maar heel beperkte mogelijkheden om je ware talenten te laten zien. In sommige gevallen zullen die mogelijk pas veel later tot uiting komen. Ondertussen zit jij mooi met je faalangst die nergens op gebaseerd is en daarmee totaal niet klopt met de werkelijkheid maar je voelt het wel. En als deze heel groot is kan deze je enorm beperken in je doen en laten en bepaald hoe jij je voelt en het leven ervaart. Uiteraard heb je er verschillende gradaties in.
De functie van faalangst
Zie het eens zo dat de faalangst helemaal niet tegen jou is maar juist voor jou. Het behoedt je van dingen te doen die mogelijk voor het pijnlijke gevoel van afwijzing kunnen zorgen. Het heeft dus een positieve intentie en dat is jou beschermen. Faalangst moet je dus niet weg willen doen maar juist omarmen en als vriend tot je nemen. Sterker nog als je faalangst weg wilt hebben en tegen jezelf zegt dat je niet faalangst wilt zijn, word je bang voor de faalangst. Zo wordt het alleen maar groter en sterker want daar ligt je focus op en neemt de kans dat het niet gaat zoals jij wilt alleen maar toe.
Gebruik angst om scherp en gefocust te blijven want mensen zonder angst doen hele domme, levensgevaarlijke dingen. Angst is dus bedoelt om je in leven te houden en is je grootste vriend en die je overal mee naar toe neemt. Op deze manier staat deze niet meer in de weg maar loopt hij hand in hand naast je en is het je gids. Het tegenovergestelde van angst is vertrouwen en als je samen met je angst kan zijn zal jouw vertrouwen alleen maar toenemen. Want moed betekend niet dat je geen angst hebt maar dat je samen met de angst toch dingen doet die je leuk en spannend vindt. Want anders is het ook niks aan als het niet een beetje spannend is.
